Wielu rodziców, opiekunów pyta jak przebiega prawidłowy rozwój mowy.
Począwszy od życia płodowego dziecko rejestruje dźwięki z otoczenia, najlepiej rozpoznaje głos matki. Wiele badań dowodzi, że słyszy odgłosy z otoczenia i reaguje na muzykę.
W pierwszym miesiącu życia noworodek płaczem, krzykiem sygnalizuje swoje potrzeby.
W drugim i trzecim miesiącu zaczyna głużyć. Wydaje wtedy dźwięki typu [ga, aga, gha] – głównie w chwilach dobrego samopoczucia. Jest to samoistny trening narządów artykulacyjnych.
Koniec szóstego miesiąca życia to początek okresu gaworzenia, czyli dublowania lub tworzenia wokaliz o charakterze podwójnych sylab np. [ba-ba; ma-ma; ta-ta], niemowlę zaczyna bawić się swoimi wokalizacjami, coraz lepiej rozumie mowę, zaczyna reagować na swoje imię, na głos osób najbliższych. Warunkiem gaworzenia jest prawidłowy słuch.
Pod koniec pierwszego roku życia dziecko może zacząć wymawiać kilka prostych słów, wykonywać proste polecenia związane z konkretną sytuacją np. daj, weź. Te umiejętności, to sprawa indywidualna – mogą się one pojawić dopiero po ukończeniu 12 miesiąca życia.
Drugi rok życia to okres burzliwego rozwoju mowy. Pojawiają się nowe słowa. Dziecko zaczyna łączyć słowa. Pojawiają się zdania proste. Dziecko zaczyna intonować.
W okresie przedszkolnym maluch rozwija jeszcze bardziej swoje możliwości językowe: wzbogaca zasób słów, zaczyna posługiwać się swobodniej mową dialogową, poznaje i stosuje proste oraz coraz częściej złożone formy gramatyczne.
Artykulacyjnie dziecko:
- 3-letnie powinno wymawiać głoski [p,pi,b,bi,m,mi,w,wi,f,fi,,t,d,n,ń,k,ki,g,gi,h,l,li,ł,j,a,o,u,e,i,y,ą,ę] oraz [ś,ź,ć,dź], maluch wypowiada się zdaniami, niekiedy mowa jego może być jeszcze agramatyczna, a trudne grupy spółgłoskowe w słowach realizowane nieprawidłowo; dziecko rozumie, to co niego mówimy, jeżeli treść naszych wypowiedzi nie wybiega poza jego wcześniejsze doświadczenia
- 4-letnie zaczyna dodatkowo poprawnie wymawiać [s,z,c,dz]; rozumieć wyrażenia przyimkowe typu: nad fotelem, pod szafą, za krzesłem…; zadaje dużo pytań i zaczyna interesować się poprawnością gramatyczną swoich wypowiedzi, sporadycznie jego mowa może być jeszcze agramatyczna
- 5-letnie zaczyna poprawnie wymawiać [sz,ż,cz,dż] oraz [r] – ale norma przewiduje, że ta głoska może pojawić się do 7roku życia; wypowiedzi przedszkolaka przybierają formę wielozdaniową, pojawia się mowa narracyjna i opisowa, nieprawidłowości gramatyczne znikają, dziecko uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe w swoich wypowiedziach
- 6-letnie powinno swobodnie budować logiczne wypowiedzi, prawidłowe pod względem artykulacyjnym i gramatycznym, rozumieć polecenia proste i złożone
PODSUMOWANIE:
- na pierwsze urodziny dziecko powinno wypowiedzieć słowo
- na drugie urodziny łączyć dwa, trzy słowa ze sobą
- na trzecie urodziny wypowiadać się pełnym zdaniem
- na czwarte urodziny opowiedzieć krótką historyjkę za pomocą kilku zdań
- na piąte urodziny opowiedzieć dłuższą bajkę
To tak w skrócie 🙂
Są to normy oczywiście książkowe, podręcznikowe …
Każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie. Niektóre dzieci wcześniej zaczynają się posługiwać mową, u innych ta umiejętność pojawia się z opóźnieniem.
W razie wątpliwości zawsze warto poradzić się specjalisty.
A to co możemy zrobić od razu to: dużo do dziecka mówić, wzbudzać zainteresowanie mową, dużo rozmawiać, czytać książeczki, ograniczać oglądanie bajek w telewizji, ograniczać również korzystanie z laptopa, smartfona itp., codziennie wzbogacać słownik czynny i bierny, śpiewać piosenki, powtarzać proste wyliczanki, wierszyki … bombardować i zalewać mową młodego człowieka w każdej sytuacji 🙂
Przygotowała – logopeda A.S-K.
