PROPOZYCJE DOMOWYCH ĆWICZEŃ STYMULUJĄCYCH ROZWÓJ SŁOWNICTWA I UMIEJĘTNOŚCI JĘZYKOWYCH
W codziennych sytuacjach możemy rozwijać mowę i język dziecka w sposób naturalny, spontaniczny. Niektóre z naszych pociech mają problem ze zrozumieniem poleceń, pytań do nich kierowanych. Inne mają problem z konstruowaniem dłuższych wypowiedzi lub dysponują ubogim słownictwem. Poniżej przedstawiam kilka prostych ćwiczeń rozwijających umiejętności komunikacyjne.
TRENING ROZUMIENIA MOWY:
- wykonywanie prostych poleceń np. „posłuchaj, przynieś, pokaż…”
- wykonywanie złożonych poleceń np. „weź kubek z szafki i postaw go na stole”
- rozumienie wyrażeń określających relacje przestrzenne, rozumienie wyrażeń przyimkowych np. „piłka na krześle”, „piłka pod krzesłem”, „piłka obok krzesła” -rozumienie zdań zawierających dwa wyrażenia przyimkowe np. „połóż ołówek na kartce, a gumkę do mazania pod kartką”
- rozumienie konstrukcji fleksyjnych np. „dotknij ołówkiem kredki, dotknij kredką ołówka”
KSZTAŁCENIE UMIEJĘTNOŚCI SŁUCHANIA I KONCENTRACJI NA SŁOWIE MÓWIONYM:
- słuchanie wierszyków, opowiadań, fragmentów czytanego tekstu
- wyodrębnianie elementów akcji
- dobieranie obrazków do usłyszanego tekstu
- odpowiadanie na pytania związane np. z przeczytanym tekstem, wysłuchanym wierszykiem
WZBOGACANIE SŁOWNICTWA:
- nazywanie
* np. wymień – części ciała, pokarmy, zwierzęta, pojazdy, odzież /rzeczowniki/
* nazwij czynności /czasowniki/
* jaki, jaka jest? /przymiotniki/ np. mały-duży
* posługiwanie się liczebnikami np. przeliczanie /jeden, dwa…/, liczebnikami porządkowymi /pierwszy, drugi…./
* posługiwanie się przysłówkami na zasadzie opozycji np. cicho-głośno
- podawanie nazw podrzędnych – ćwiczenie fluencji słownej
np. „jakie znasz pojazdy?” /rzeczowniki/
„jakie znasz kolory?” /przymiotniki/
„jakie znasz warzywa?” /rzeczowniki/
„co robią dzieci w szkole?” /czasowniki/
„jaka jest teraz pogoda?” /przymiotniki/
- dobieranie słów łączących się tematycznie – wypowiadamy zdanie, dziecko wylicza np. „W kuchni możemy znaleźć…..” (garnek, lodówkę, łyżki, mąkę …)
„W sklepie z zabawkami nie kupimy……” (cukru, mleka, soli…)
„W ogrodzie zoologicznym zobaczymy……” (słonia, lwa, fokę…)
- uogólnianie np. „jabłko, banan….to?” (owoce)
„czarny, biały….to?” (kolory)
„autobus, pociąg, samolot….to?” (pojazdy)
- definiowanie pojęć np. jabłko – jakie jest ? (słodkie, twarde…), jak wygląda? (małe, czerwone…), do czego służy? (do zerwania, do kupienia, do zjedzenia…)
- precyzowanie znaczenia słów:
*wyszukiwanie antonimów – słów przeciwstawnych ( np. ładny-brzydki, mały- duży)
*wyszukiwanie synonimów – słów bliskoznacznych (np. dom – budynek, mieszkanie, lokal…)
*podawanie określeń bliskoznacznych ( np. król – władca, przywódca, głowa państwa…)
*wyszukiwanie homonimów – słów wieloznacznych (np. słowo „zamek” – budowla z cegieł, z kamieni, z piasku; zamek w drzwiach; zamek błyskawiczny w kurtce )
*tworzenie ciągu słów łączących się tematycznie, rodzic lub dziecko podaje słowo i następnie dodajemy kolejne słowa na zasadzie skojarzeń ( bazar- stoiska, stragany, półki, sprzedawca, owoce, warzywa, waga, kupujący….)
*podawanie definicji związków frazeologicznych, precyzowanie ich znaczenia np. co to znaczy? ( np. dmuchać na zimne, biała flaga, padać na nos …)
*rozumienie przysłów, porzekadeł
ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI WYPOWIADANIA SIĘ Z ZASTOSOWANIEM REGUŁ GRAMATYCZNYCH:
- stosowanie w wypowiedziach poprawnej formy rzeczowników w liczbie pojedynczej i mnogiej np. Mam jabłko. Nie kupię dzisiaj jabłek. Widzę przez okno chłopca. Nie widzę chłopców.
- odmiana rzeczownika przez przypadki
- używanie poprawnej formy czasownika
- stosowanie poprawnej formy przymiotnika:
* dobieranie przymiotników o przeciwstawnym znaczeniu
* stopniowanie przymiotników
* określanie rzeczownika przy pomocy przymiotników np. szafa – stara, wysoka, drewniana, zniszczona
- stosowanie w wypowiedziach poprawnej formy przysłówka
* stopniowanie przysłówków regularnych np. cicho-ciszej-najciszej lub nieregularnych np. dobrze-lepiej-najlepiej
* tworzenie par przysłówków o przeciwstawnym znaczeniu np. nisko-wysoko, blisko-daleko
- poprawne używanie liczebników
- prawidłowe używanie przyimków
- używanie w wypowiedziach spójników, budowanie zdań złożonych
WDRAŻANIE DO STOSOWANIA POPRAWNYCH KONSTRUKCJI SKŁADNIOWYCH:
- ćwiczenie w podawaniu wyrażeń dwuelementowych np. piłka- duża piłka, nadmuchiwana piłka, plażowa piłka
- kończenie zdań prostych np. To jest jabłko. Jabłko jest….(smaczne, twarde…)
- kończenie zdań dwoma, trzema słowami np. To jest …stół. To jest drewniany, stary, brązowy stół.
- stosowanie wielozdaniowej formy wypowiedzi na jeden temat:
* opowiadanie historyjek z cyklu – co się wydarzyło, co było najpierw, co potem?
* opisywanie emocji – swoich, innych osób
ROZWIJANIE MYŚLENIA KRYTYCZNEGO:
- rozwijanie umiejętności udzielania odpowiedzi na pytania otwarte, np. co robi stolarz?, co jest nam niezbędne do życia?
- przewidywanie skutków – co się stanie potem?, dlaczego tak się stało?, co może wydarzyć się później?
- wyciąganie wniosków – co się wydarzyło?, gdzie mógłbyś zobaczyć tygrysa?
- dokonywanie porównań np. w oparciu o ilustracje, o usłyszany tekst w formie zdania lub opisu
- rozpoznawanie zdań prawdziwych i fałszywych – prawda czy fałsz?
ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI EFEKTYWNEJ KOMUNIKACJI:
- nauka formułowania próśb, pytań
- omawianie tego, jak zachować się w konkretnej sytuacji – zabawa w „Co byś zrobił…?” np. gdybyś zgubił się w czasie wycieczki, gdybyś zgubił klucze do domu, gdybyś spóźnił się do szkoły
Wszystko zależy od naszej inwencji, stopnia zaangażowania w rozmowę z dzieckiem …
Zacznijmy od małych, prostych ćwiczeń, a potem stopniowo wprowadzajmy bardziej skomplikowane zadania.
Najważniejszy jest przede wszystkim dobry kontakt z dzieckiem.
POWODZENIA!
LOGOPEDA A.S-K
