Wielu rodziców zaniepokojonych jest budową i funkcjonowaniem czubka języka u swoich dzieci.
- Dlaczego moje dziecko tak niewyraźnie mówi?
- Dlaczego nie wymawia [r]?
- Dlaczego zamiast [lala] mówi [jaja]?
- Dlaczego nie potrafi się oblizywać?
To tylko niektóre z pytań.
Dawniej zaraz po urodzeniu się dziecka położna obok innych ważnych spraw sprawdzała również wędzidełka w jamie ustnej nowonarodzonego dziecka. Dzisiaj procedury nie przewidują takiego badania. Większość dzieci z dysfunkcjami czubka języka na samym starcie ma problemy ze ssaniem w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Niektóre z naszych pociech ujawniają pewne ograniczenia dopiero w pierwszych latach życia.
Co to jest – to wędzidełko? Jak ocenić czy jest konieczny zabieg?
Wędzidełko podjęzykowe to miękki włóknisty twór, pokryty błoną śluzową, łączący w linii przyśrodkowej dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej. Prawidłowo rozwinięte wędzidełko umożliwia swobodne docieranie czubka języka w każde miejsce jamy ustnej. Zbyt krótkie /w logopedycznym rozpoznaniu ankyloglosja/ ogranicza ruchy koniuszka języka i może być przyczyną: zaburzeń artykulacyjnych niektórych głosek, problemów z połykaniem. Czubek języka, którego motoryka jest ograniczona przez wędzidełko – przy próbie wyciągnięcia go na zewnątrz jamy ustnej ma kształt sercowaty. Im większe wcięcie znajduje się pośrodku czubka języka, tym bardziej skrócone jest wędzidełko.
Interwencja chirurgiczna jest niezbędna tylko wtedy, gdy czubek języka całkowicie jest przyrośnięty do przepony, czyli do śluzówki pod językiem.
Sam zabieg podcięcia wędzidełka nie usprawni języka – konieczne jest rozpoczęcia ćwiczeń /najlepiej już dwa, trzy dni po zabiegu o ile do niego dojdzie/. A potem konsekwentne powtarzanie zaleconych przez logopedę ćwiczeń.
Decyzję o podcięciu wędzidełka /w przypadkach innych niż całkowite przyrośnięcie języka/ powinny zawsze poprzedzić intensywne ćwiczenia logopedyczne. Ich celem jest rozciągnięcie, a nawet poprzez aktywizację języka – wydłużenie wędzidełka.
Dlatego warto rozpocząć intensywny trening. Ile ten trening będzie trwał? Trudno powiedzieć. Zależy to od indywidualnej budowy obszaru ustnego, od stopnia zaangażowania, pomysłowości dziecka oraz rodzica.
Ćwiczenia należy przeprowadzać codziennie, kilkakrotnie w ciągu dnia. Najlepiej jak mają one charakter zabawowy i nie kojarzą się dziecku z przykrym obowiązkiem. Wiele zależy od rodzica, warto motywować dziecko i zaprosić w umiejętny sposób młodego człowieka do wspólnej zabawy. Warto samemu najpierw poćwiczyć przed lustrem, tak by być wzorem i umieć pokazać, jak każde z ćwiczeń trzeba wykonywać.
Przykładowe ćwiczenia rozciągające wędzidełko podjęzykowe:
- lizanie lizaka coraz bardziej oddalanego od buzi dziecka
- oblizywanie czubkiem języka wargi górnej, dolnej
- malowanie czubkiem języka kółek /w prawo, w lewo/
- wysuwnie czubka języka na brodę
- szukanie czubkiem języka czubka nosa
- dotykanie czubkiem języka środka górnej, dolnej wargi
- zabawa w kotka, kotek wylizuje coś smacznego z talerzyka
- defilada języka: na raz- czubek języka dotyka środka górnej wargi, na dwa- kącika, na trzy- środka dolnej wargi, na cztery- drugiego kącika
- energiczne masowanie od wewnątrz ruchem okrężnym wargi dolnej i dolnej
- delikatne masowanie czubka języka z góry i od spodu miękką szczoteczką
- uderzanie czubkiem języka o podniebienie tzw.kląskanie
- oblizywanie czubkiem języka brody /od wewnątrz i na zewnątrz/
- zakładanie czubka języka na wargę dolną, górną
- kto ma dłuższy język, wysuwanie języka z buzi i energiczne chowanie
Ćwiczenia można powtarzać przed lustrem, na „dobranoc” lub na „dzień dobry”, na leżąco, na siedząco, przed posiłkami… w dowolnym momencie.
Dodatkowo można zachęcać dziecko do dokładniejszego i bardziej energicznego przeżuwania kęsów w czasie spożywania posiłków. Język w czasie ruchów żujących zachowuje się jak mieszadło i obraca pokarm w jamie ustnej.
Zanim podejmiecie decyzję o ewentualnej konsultacji medycznej w sprawie wędzidełka podjęzykowego lub nawet o ewentualnym zabiegu podcięcia w bliższej lub dalszej przyszłości– spróbujcie zrobić to w o wiele przyjemniejszy i bezstresowy sposób. Nie zaszkodzicie, a jest szansa, że pomożecie swojemu dziecku. Ćwiczenia tego typu są bezpieczne, a więc nie narażają naszych pociech na dodatkowe, uboczne, szkodliwe dla nich skutki. Z pewnością nie zaszkodzą, a mogą pomóc.
Powodzenia
Logopeda A.S-K
